Stress nhiệt là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng và sản lượng trứng của gia cầm. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết tác động của stress nhiệt, biểu hiện, hậu quả lâu dài và các biện pháp khắc phục hiệu quả, giúp tối ưu hóa chăn nuôi gia cầm trong điều kiện nhiệt độ khắc nghiệt.

1. Stress Nhiệt Ảnh Hưởng Đến Sản Lượng và Chất Lượng Trứng Như Thế Nào?

Stress nhiệt xảy ra khi gia cầm không thể duy trì cân bằng thân nhiệt do môi trường quá nóng hoặc quá lạnh. Điều này gây ra những tác động tiêu cực đến quá trình sản xuất trứng:

Tác Động của Nhiệt Độ Cao

• Tăng thở gấp, giảm ăn, tăng uống nước: Gà thiếu năng lượng và dinh dưỡng cần thiết để hình thành trứng.
• Giảm sản lượng trứng: Sản lượng có thể giảm 10–25% tùy mức độ stress.
• Chất lượng trứng kém: Vỏ trứng mỏng, dễ vỡ; lòng đỏ nhạt màu; lòng trắng loãng.

Tác Động của Nhiệt Độ Thấp

• Tăng chuyển hóa để sinh nhiệt: Gà tiêu tốn năng lượng để giữ ấm cơ thể thay vì sản xuất trứng.
• Sản lượng trứng giảm: Kích cỡ trứng nhỏ hơn, sản lượng giảm chậm nhưng kéo dài.

Yếu Tố Gây Stress Nhiệt

• Nhiệt độ môi trường: Quá cao (>30°C) hoặc quá thấp (<15°C).
• Độ ẩm không phù hợp: Quá ẩm (>80%) hoặc quá khô (<40%).
• Mật độ nuôi cao: Gây bí bách, thông thoáng kém.
• Thức ăn và nước uống: Thức ăn nhiều năng lượng khó tiêu trong mùa nóng, thiếu nước mát hoặc dinh dưỡng bổ sung.

2. Biểu Hiện của Stress Nhiệt ở Gà Đẻ Trứng

Khi Quá Nóng

• Gà há mỏ, thở gấp, xòe cánh, mổ cắn nhau.
• Giảm tiêu thụ thức ăn, tăng uống nước (tỷ lệ nước/thức ăn >3 lần).
• Sản lượng trứng giảm rõ rệt: Gà Isa Brown giảm 10–15%, gà Ai Cập giảm 10–20%.
• Chất lượng trứng kém: Vỏ mỏng, dễ nứt, lòng trắng loãng, lòng đỏ nhạt.

Khi Quá Lạnh

• Gà tụ tập thành cụm, xù lông, ít vận động.
• Tăng tiêu thụ thức ăn, giảm uống nước.
• Sản lượng trứng giảm, kích cỡ trứng nhỏ hơn.

Biểu Hiện Khác

• Lông xơ xác, rụng nhiều.
• Tăng tỷ lệ chết đột tử, đặc biệt khi nhiệt độ >35°C.
• Trứng méo, không có vỏ, hoặc thời gian đẻ không đều.

3. Hậu Quả Lâu Dài của Stress Nhiệt

Stress nhiệt kéo dài gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng:

• Giảm thời gian khai thác trứng: Gà Isa Brown thường đạt đỉnh sản lượng 94–96% trong 6–8 tuần, nhưng stress nhiệt khiến sản lượng giảm xuống 70–75% sớm hơn.
• Suy giảm chức năng sinh sản: Gà Ai Cập có thể giảm 20–25% sản lượng cả năm.
• Ảnh hưởng theo giai đoạn:
  • 28–45 tuần tuổi (đỉnh sản xuất): Stress nhiệt gây thiệt hại nặng nhất.
  • Sau 60 tuần tuổi (cuối chu kỳ): Sản lượng giảm nhanh, khó phục hồi.
• Chất lượng trứng suy giảm lâu dài: Tăng tỷ lệ trứng vỏ mỏng, nứt, giảm độ dày màng vỏ, lòng trắng mất độ sánh, làm giảm giá trị thương mại.

4. Biện Pháp Khắc Phục Stress Nhiệt ở Gia Cầm

Cải Thiện Chuồng Trại

• Thiết kế chuồng thoáng mát: Trần cao, mái cách nhiệt, đảm bảo thông gió tốt.
• Hệ thống làm mát: Sử dụng quạt thông gió, phun sương, hoặc rèm che.
• Mật độ nuôi hợp lý: Tránh nuôi quá đông gây bí bách.

Điều Chỉnh Dinh Dưỡng

Mùa Nóng

• Giảm năng lượng trong khẩu phần: Chia nhỏ bữa ăn, tránh cho ăn vào giờ nóng nhất.
• Bổ sung dinh dưỡng:
  • Electrosol, Egg Powder: Cung cấp vitamin C, A, B, E và chất điện giải để chống stress.
  • Canxi Plus: Bổ sung khoáng vi lượng dễ hấp thu, hạn chế vỏ trứng mỏng.
• Đảm bảo nước uống: Cung cấp nước mát, sạch liên tục.

Mùa Lạnh

• Tăng năng lượng khẩu phần: Sử dụng Aviliv hoặc Butaphos B12 để nâng cao chuyển hóa và miễn dịch.
• Bổ sung men vi sinh: Sử dụng Lactomax Ag (men vi sinh, acid hữu cơ, enzyme tiêu hóa) để cải thiện hấp thu thức ăn.

Lưu Ý Khác

• Cho ăn vào thời điểm mát trong ngày (sáng sớm, chiều tối).
• Giảm tiếng ồn và vận động để tránh gây thêm stress.

5. Bảng Nhiệt Độ và Độ Ẩm Tiêu Chuẩn Theo Giai Đoạn Đẻ Trứng

Giai Đoạn	Tuổi Gà	Nhiệt Độ Thích Hợp (°C)	Độ Ẩm (%)	Ghi Chú
Hậu bị	8–18 tuần	22–26	55–65	Ổn định khối lượng cơ thể, chuẩn bị vào đẻ
Khởi phát đẻ	18–24 tuần	21–25	55–65	Giai đoạn nhạy cảm, tránh sốc nhiệt
Đỉnh sản lượng	25–45 tuần	20–24	55–65	Tối ưu để đạt năng suất cao nhất
Trung – cuối chu kỳ	45–70 tuần	20–25	55–65	Giữ ổn định để duy trì sản lượng và chất lượng

 

Kết Luận

Stress nhiệt là một thách thức lớn trong chăn nuôi gia cầm đẻ trứng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng trứng. Việc áp dụng các biện pháp cải thiện chuồng trại, điều chỉnh dinh dưỡng và kiểm soát môi trường sẽ giúp giảm thiểu tác động của stress nhiệt, đảm bảo hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.